Wat is bewustzijn?

Wat zien we als we naar iemand anders kijken?
We zien zijn benen, zijn romp en armen en zijn hoofd. We hebben geleerd dat er in dat hoofd hersenen zitten. Maar toch, als die ander ons onverwacht recht in de ogen kijkt, gebeurt er iets dat moeilijk te beschrijven is. Een intens moment dat niet rationeel te verklaren is. Een contact tussen twee zielen. Even voelen we dat er achter die ogen van de ander heel wat meer zit dan alleen maar hersenen; er is daar een levend wezen, een bewustzijn, een mens. De ogen zijn de spiegels van de ziel, zegt men dan.

Wat zien we als we naar onszelf kijken?
We nemen ons lichaam waar, onze benen, onze armen. Maar als we bij ons hoofd aankomen wordt het anders. Ons eigen hoofd zien we niet. Op de plaats van ons hoofd zijn hele andere dingen: kleuren, geluiden gevoelens, gedachtes en misschien nog wel allerlei andere gewaarwordingen. Is er, naast al die ervaringen en gewaarwordingen, nog meer?

– Ja, er is nog iets. –

Er is iets dat al die kleuren, geluiden, gevoelens en gedachtes met elkaar verbindt, er een levende eenheid van maakt. Stel je bent met iemand aan het praten. Je ziet die persoon, je hoort zijn woorden en je denkt na over hetgeen gezegd wordt. Het is niet zo dat al die gewaarwordingen gescheiden van elkaar plaatsvinden. Nee, ze vinden plaats in dezelfde ruimte, ze vormen een eenheid.

Denk eens alles weg. Ga eens naar een stille plaats en doe je ogen dicht. Stop even met denken. Maak het van binnen eens helemaal leeg. Stel je eens een moment voor waarop je niets ervaart; geen kleuren, geluiden, geen gedachtes en gevoelens. Wat is er dan nog, als er geen ervaringen, geen gewaarwordingen meer zijn?
Wat er dan nog over is, is niets iets dat je ervaart – het is iets dat je bent.
Dit is bewustzijn, jouw bewustzijn – de kern van je wezen.

Het is een ruimte waarin van alles kan gebeuren: kleuren, geuren, geluiden, gevoelens, gedachtes. Het is een wonderbaarlijke levende ruimte die dat alles met elkaar verbindt, er een levende eenheid van maakt. Het is een plaats waar alles samenkomt. Zonder dat zou er niets zijn. Hier komt alles tot bestaan, tot leven.

Deze levende ruimte is zo vertrouwd, zo alledaags; hij is er op ieder moment. En toch hebben we er geen woorden voor, het is anders dan alles wat we kennen. Er is niets waar we het mee kunnen vergelijken. Het is de kern van ons wezen, het fundament van ons bestaan. Zonder bewustzijn zouden we eenvoudigweg niet zijn, niet leven.
Zonder bewustzijn zou niets zijn.

© Gerrit Gielen

Copyright foto Arnoud Lievers